Achtentwintig december 2016 was het dan zover: vandaag begon ons Noord-Korea avontuur! Om 14.00 uur werden we verwacht in een hotellobby naast het treinstation in Beijing, om daar onze groepsgenoten en gidsen te ontmoeten en aansluitend met de trein onze reis te gaan maken naar Pyongyang. Tijdens deze ontmoeting werden de bijzondere voorwaarden en regels om een goed verblijf te hebben in Noord-Korea nog eens grondig met ons doorgenomen. Want een reis naar Noord-Korea bedenk en maak je niet zomaar. Er zijn tal van regels waar je je aan moet houden. Zo mag je bijvoorbeeld geen bijbels het land in meebrengen, maar ook geen reisgidsen. Je fotocamera mag wel mee, maar kan door de douane grondig gecheckt worden op foto’s. (Foto’s maken van militairen, vliegvelden, bouwplaatsen en gebieden dichtbij politiestations zijn bijvoorbeeld verboden.) Je zult je in het land ten allen tijde moeten houden aan de aanwijzingen van de gidsen, je zult respect moeten tonen door te buigen voor de standbeelden van de leiders wanneer die bezocht worden (nee, niet gemakkelijk). Je zult er rekening mee moeten houden dat je in je hotelkamer afgeluisterd wordt en waag het niet om de Noord-Koreanen in verlegenheid te brengen met je kritische vragen over het politieke regime. Want natuurlijk heb je die.
Noord-Koreanen leven onder een afschuwelijk regime; Vanwege aanhoudende voedseltekorten zijn Noord-Koreanen een stuk kleiner en tengerder dan Zuid-Koreanen. Baby’s worden te klein en met een te laag geboortegewicht geboren, omdat de moeder het moet doen met het karige dieet van maïs en kimchi. Het merendeel van de mensen woont in een woning zonder elektriciteit en stromend water. Een auto mag je alleen bezitten wanneer die per se nodig is voor je werk. Het is niet toegestaan om zonder speciale vergunning van provincie naar provincie te reizen. Er zitten naar schatting ruim 150.000 Noord-Koreanen in een strafkamp vanwege kritiek op de leider en/of het regime. Vergeet je op een dag je pin (button) met daarop de portretten van de leiders afgebeeld op te spelden, dan riskeer je al straf. En zo is er nog veel meer dat absoluut niet deugt aan ‘dat land’.
Maar in ‘dat land’ wonen niet alleen ‘de Kim’s’ maar ook vierentwintig miljoen gewone mannen, vrouwen en kinderen. Mensen die ook gewoon bezig zijn met ambities, verliefd worden, trouwen en kinderen krijgen. Zij hebben er niet voor gekozen om daar te moeten opgroeien. Net zo min als wij dat konden kiezen (en ons daarom zeer gelukkig moeten prijzen met ons lot uit de loterij!).
De volgende zin klinkt te logisch en teveel een open deur om op te schrijven, maar ik kop hem toch even in: ‘Zij’, Noord-Koreanen, zijn ook gewoon mensen zoals jij en ik. En dát is de reden geweest voor Thijs en mij om dit land te bezoeken. Om hopelijk een klein glimpje van hén op te vangen. Om contact te kunnen maken met leeftijdgenoten die toevallig daar een leven moeten zien op te bouwen. Met alle dromen en wensen die ze hebben…
Want natuurlijk: het regime van dat land willen wij allerminst steunen, maar door te doen alsof ‘dat land’ enkel bestaat uit het afschuwelijke politieke regime is denk ik niet het – gemakkelijke – antwoord. Door ‘dat land’ te negeren, negeer je ook vierentwintig miljoen mensen die niets anders willen dan een glimp opvangen van jou, van de wereld buiten de ver omhoog getrokken grenzen van hun land.
Zie je dat dan? Zul je nu misschien denken. “Zie je het echte Noord-Korea? En de echte mensen?”
Nee, ik kan niet doen alsof ik het echte Noord-Korea heb gezien. De reis is zo ingericht dat je veelal de mooie dingen ziet en de mooie plaatjes kan schieten. Maar als je in staat bent om daar een beetje doorheen te kijken, kun je wel een glimp opvangen. Ik heb wel de kans gehad om te praten met Noord-Koreanen in Pyongyang en ik heb gezien hoe je soms voor de gek gehouden wordt. Wat je als toerist kunt doen, is je opstellen alsof je in de dierentuin bent. Wat je ook kunt doen is proberen contact te maken en je proberen te verplaatsen in de menselijke kant van het verhaal.
Even ter vergelijking:
China, het buurland, is open voor toerisme sinds 1976. Dat heeft het land en haar bevolking op meerdere gebieden daar gigantische voorspoed gebracht. In China was en is het ook bar slecht gesteld met de mensenrechten. Daar ook bestaan tot op de dag van vandaag strafkampen. Verwacht wordt dat China in 2020 ‘s wereld grootste toeristentrekpleister is.
Noord-Korea is, weliswaar op zeer beperkte schaal, open voor toerisme sinds 1986. De huidige leider Kim Jong Un is flink aan het investeren in het toerisme. (Ik denk persoonlijk nog niet op zo’n schaal dat ze er flink geld aan verdienen, maar meer uit imago-redenen.)
Drie januari vertrokken wij weer met de trein vanuit Pyongyang naar Beijing: onze reis zat erop en we moesten onze geliefde gidsen vaarwel zeggen. Twee meiden, zo oud als ik (eind twintig). We hadden in de afgelopen vijf dagen veel van elkaar geleerd; van mens tot mens. ‘Een van hen luisterde stiekem muziek van Justin Bieber en de ander had de droom om ooit eens naar Rome te kunnen gaan. In de trein vertelde een reisgenoot van onze groep dat Noord-Koreanen niet eens de beschikking hebben over zoiets simpels als paracetamol. Ze had dat net nog gehoord van een van die twee Noord-Koreaanse meiden. Eenmaal in de trein bedacht ze zich dat ze nog een strip in haar tas had zitten en waarom ze die nou niet gegeven had.
Ik wil niet zeggen dat elke toerist die naar Noord-Korea komt per se evenveel komt brengen. En van smokkelpraktijken zou ik in dit land verre blijven. Maar als jij de volgende bent die besluit met eigen ogen te zien hoe Noord-Korea eruit ziet: een figuurlijke strip paracetamol misschien?
Ik blijf er graag in geloven dat alle beetjes, hoe miniem ook, helpen.
Liefs,
Aletta
Volgende week: “Hoe veilig is reizen naar en in Noord-Korea?”
Interessante bronnen:
The Great Unknown 